Nástio Mosquito, zaledwie trzydziestoletni artysta wizualny, autor performansów, happeningów, projekcji audiowizualnych, angolskiego pochodzenia. W swoich pracach, refleksję nad konfliktami targającymi współczesnym światem miesza z żartem, wyrażając tym samym swoje zaangażowanie polityczne. Jego projekty wystawiane były w największych ośrodkach sztuki współczesnej na świecie — MoMa w Nowym Jorku, czy Tate Modern w Londynie. W Polsce jego prace po raz pierwszy zaprezentowane zostały podczas Malta Festival 2019 (artysta był kuratorem Festiwalu i autorem tegorocznego idiomu: Armia Jednostki/Army of the Individual). To happening Waginokracja, do którego Mosquito zaangażował widzów. Poprosił ich o przesłanie filmów z narodzin ich dzieci, aby stworzyć z nich audiowizualny kolaż. Miał być on hołdem oddanym ludzkiej godności. Drugi ze wspomnianych performansów, to No.One.Gives.A.Mosquito’s.Ass.About.My.Gig, czyli najlepsza sesja karaoke na świecie, zapowiedziana przez kuratora w programie festiwalowym, tak:
»KARAOKE JEST TO DUPY!!!«. Tak, przez ostatnie 25 lat tak właśnie myślałem o tej pozaspołecznej aktywności.
A teraz…
Nie mam zespołu.
Nie mam wstydu.
Nie mam żadnych interaktywnych umiejętności. Mam w dupie aplauz. Tylko miłość…
Mam coś, czym mogę się podzielić.
Mam piosenki i z nimi najlepszy występ karaoke na świecie.
Cóż…, miałbym, gdyby było to prawdziwe karaoke i gdybym faktycznie znał słowa piosenek.
Kiedy wchodzimy w do Sali Wielkiej CK Zamek, Mosquito jest już na scenia, siedzi przy komputerze, zarządza muzyką i wyświetlanymi na tyle sceny obrazami. Zaczyna mówić. Mówi szybko, zrywami, tak jakby jego głos nie nadążał z werbalizowaniem myśli, markuje jąkanie. Jego monologi przypominają przyśpieszone nagranie z płyty, która co jakiś czas się zacina. Formuła performansu ma przypominać prawdziwe karaoke. Z naciskiem na słowo przypominać. Nie jest to bowiem rozrywka do jakiej przywykliśmy, nie ma tu znanych melodii i zafałszowanych amatorskim głosem dźwięków. Muzyka, słowa i zdjęcia/filmy są autorstwa Mosquito i słyszymy je po raz pierwszy, nie włączamy się do jego performansu, choć on bardzo by tego chciał. Artysta próbuje nawiązać kontakt z publicznością, komentuje kasłanie, wychodzenie widzów, czy ich wibrujący w kieszeni telefon. Droczy się z nami, zaczepia nas, prowokuje do reakcji, chce rozmawiać. Tak mi się przynajmniej wydaje. Nie sprawdziłam jednak swojej hipotezy bo podobnie jak reszta festiwalowej publiczności siedziałam cicho na swoim miejscu, uśmiechając się tylko co jakiś czas pod nosem. Kluczem do analizy takiej formuły może być tekst kuratorski oraz wywiad, który z artystą przeprowadziła Natalia Szostak.* Mosquito mówi w nim o powracającej do korzeni, Polsce. Do tradycji, tylko nie tej, do której warto i o której zapomniano. Przypomina o podpisaniu w 1573 roku konfederacji warszawskiej zapewniającej wolność religijną i nazywa Polskę ówczesną cholerną mekką kosmopolitycznego świata. Szuka przyczyny tak silnego zwrotu ku konserwatyzmowi, kraju który w XVI wieku był tak postępowy i tolerancyjny. Mówi: [podpisana w XVI wieku konfederacja] to jest nowoczesne dziedzictwo, którym Polska powinna się chwalić na cały świat. A tymczasem politycy wolą się odnosić do nacjonalizmu, ksenofobii. Nie mogę tego zrozumieć. To według mnie jeden z ważniejszych cytatów tegorocznego Festiwalu.
Poza tym Polacy jako naród, raczej nie są zbyt ekstrawertyczni, otwarci, czy spontaniczni. Dlatego tym bardziej uważam, że Mosquito z premedytacją wybrał performanse, do których podczas Malty chciał włączyć polską, poznańską publiczność. Wszak najliczniejszą podczas Festiwalu była grupa poznańskich widzów właśnie. Pod względem koncepcyjnym przypomina to Drugi Spektakl w reżyserii Anny Karasińskiej z Teatru Polskiego w Poznaniu (premiera 13 maja 2016 roku), którym artystka kpi z mieszczańskości i sztywności Poznaniaków, wyciąga ich ze strefy komfortu.
No.One.Gives.A.Mosquito’s.Ass.About.My.Gig to chaotyczna, głośna sesja przeplatających się ze sobą form: przemowa, muzyka, film, śpiew. Karaoke, banalna rozrywka, która ma nas sprowokować do wyjścia ze swojego zamknięcia i spięcia. Tym razem się nie udało. Ale pewnie to kwestia czasu. W to chcę wierzyć!
Podsumowując, szczerze nie znoszę karaoke, to dla mnie jeden z najgorszych sposobów, w jaki mogłabym spędzać swój czas. Muszę przyznać, że No.One.Gives.A.Mosquito’s.Ass.About.My.Gig. było najciekawszą sesją karaoke na jakiej byłam w życiu i jedyną, którą chciałabym powtórzyć.
* Gazeta Wyborcza nr 126/2019 (31.05.2019)
fot. materiały prasowe Malta Festival 2019
BYŁAM WIDZIAŁAM 