Kantor

Większość Polaków zna zapewne Tadeusza Kantora głównie za sprawą jego twórczości teatralnej, a przede wszystkim z pokazywanej na całym świecie Umarłej klasy. Dzięki fantastycznej książce prof. Krzysztofa Pleśniarowicza czytelnicy mają szansę poznać Kantora: artystę — malarza, jego sztukę informel, Kantora — twórcę ambalażu, jego happeningi (np. Koncert morski) i jeszcze pełniej jego działalność teatralną: teatr konspiracyjny (Balladyna, czy Powrót Odysa), teatr ubogi, zerowy, teatr miłości i śmierci (Umarła klasa, Wielopole, Wielopole, Niech szczezną artyści, Nigdy tu już nie powrócę, czy niedokończony spektakl Dziś są moje urodziny); artystę nazywanego przez wielu kabotynem, czy megalomanem, człowieka który chciał trafić do światowego muzeum. I wreszcie Tadeusza Kantora — wielki talent, który przez lata doceniany był nie w swoim kraju, a wszędzie poza nim!

O Kantorze, w książce prof. Pleśniarowicza, mówią jego przyjaciele, jego pierwsza żona, Ewa Jurkiewicz oraz druga żona i jednocześnie wieloletnia partnerka artystyczna, Maria Stangret, jego współpracownicy, zagraniczni kuratorzy i kolekcjonerzy sztuki, ówcześni recenzenci. Z ich wspomnień, listów i przytoczonych wypowiedzi, a także słów samego Kantora oraz komentarzy autora książki, skonstruowana została obszerna, wielowymiarowa, pełna odniesień, biografia artysty. Począwszy od jego urodzin na chwilę po I Wojnie Światowej, wielopolskiego dzieciństwa w atmosferze kulturowej symbiozy Żydów i katolików, poprzez inspiracje Malczewskim, Wyspiańskim, Witkacym, Mattem, jego pierwszą podróż do Francji, pracę w charakterze dekoratora, scenografa w krakowskich teatrach, współpracę z Fryczem, Pronaszką, otwarcie galerii Krzysztofory, wystawy jego prac w galeriach na całym świecie, aż po teatr Cricot 2 i jego międzynarodowe osiągnięcia, nieustające, światowe tournée. Historia uzupełniona o obszerny portret kantorowskiej metody pracy z aktorami, o opis tak charakterystycznego dla teatru Kantora świata najniższej rangi, złożonego z kliszy pamięci, pustego pokoju pamięci, czy umieszczanych w jego spektaklach przedmiotach biednych, banalnych, poza światem znakowej kultury, poza światem ludzkiego doświadczania. Ubrań, parasoli, toreb, krzeseł [które] podniszczał, przerabiał, by podkreślić ich biedność, niską rangę, śmietnikowy rodowód (popełniając świadome, estetyczne mistyfikacje). 

Biografia skupia się na artystycznych dokonaniach Kantora, przebiegu jego twórczego rozwoju (malarskiego, teatralnego), analizie kształtowania jego artystycznej tożsamości bez posługiwania się licznymi szczegółami z życia prywatnego artysty i popadania w subiektywne oceny. Uzupełniona jest 48 zdjęciami, które przedstawiają prace malarskie Kantora, jego ambalaże, grafiki, przedmioty biedne, fotografie ze spektakli, happeningów, a także te z podróży i prywatnych wyjazdów. 

Profesor Krzysztof Pleśniarowicz, teoretyk, historyk teatru i performansu, były dyrektor Cricoteki, autor, współautor i redaktor licznych publikacji na temat Kantora, swoją książką, oddał niejako hołd wielkiemu awangardziście! Kantorowi — jednemu z najważniejszych artystów XX wieku, malarzowi, grafikowi, wizjonerowi i twórcy teatralnemu, założycielowi teatru Cricot 2, którego życie i twórczość przebiegała równolegle z największymi i wstrząsającymi wydarzeniami minionej epoki: I i II Wojna Światowa, stalinizm, stan wojenny, marzec ‘68 i wreszcie upadek komunizmu w ‘89 w Polsce.

Gorąco polecam nie tylko teatromanom! 

Dziękuję Wydawnictwu Wielka Litera za udostępnienie książki do recenzji.